Валанцёркі Аляксандра і Дамініка некалькі разоў за змену абыходзяць два паверхі вакзалу. Сярод натоўпу яны заўважаюць заклееную скотчам пераноску з катом і ўдакладняюць, ці трэба гаспадыні дапамога. Не памыляюцца: жанчына едзе з Украіны ў Вроцлаў, а падарожнічаць з паламанай пераноскай у такіх абставінах цяжка. Міне некалькі хвілінаў пасля размовы – і дзяўчаты прынясуць са складу новую пераноску, дапамогуць перакласці ката ў новы, зручны дом.

Валанцёркам па 24 гады. Аляксандра – мадэль і перакладчыца. У Польшчу пераехала з Украіны сем гадоў таму. У першыя тыдні вайны працавала на інфалініі для ўцекачоў, пазней далучылася да ініцыятывы «Станцыя Заапарк». Полька Дамініка працуе ў фондзе «Культура без бар'ераў» з дзецьмі з разладам аўтычнага спектру і часам валанцёрыць на вакзале. Яднае дзяўчат любоў да жывёлы і жаданне дапамагаць.

Аляксандра і Дамініка намагаюцца не пытаць у людзей пра досвед, каб не хваляваць лішні раз і не вяртацца да балючых успамінаў. Аднак часам уцекачы самі пачынаюць распавядаць сваю гісторыю.

«Аднойчы я сустрэла жанчыну з Марыупалю, якая вывезла свайго сабаку. У яго былі вельмі сумныя вочы. Гаспадыня распавяла, што трое іхных катоў, на жаль, загінулі. Бывае цяжка слухаць такія гісторыі», – кажа Аляксандра.

Падчас абыходу вакзалу дзяўчаты пільна ўглядаюцца ў багаж, з якім стаяць людзі. Дамініка распавядае, што аднойчы сустрэла вялікую сям'ю з мноствам торбаў. Хатніх гадаванцаў не было відаць. Але яна ўсё роўна падышла.

«Адкрываю дарожную торбу, а там сабака! У іх нічога для яго не было: ні корму, ні міскі, ні ланцужка. Вядома, што забяспечылі іх усім неабходным», – распавядае валанцёрка і дадае, што ўкраінцы заслугоўваюць павагі, бо эвакуююцца разам з гадаванцамі.

«Станцыя Заапарк» узнікла на Цэнтральным чыгуначным вакзале Варшавы 10 сакавіка, каб дапамагаць жывёлінам, якія з гаспадарамі ўцякаюць ад вайны ва Украіне. Заснавала ініцыятыву польская журналістка і блогерка Магда Ягніцка. Менавіта праз ейны Instagram шмат асобаў даведалася пра ініцыятыву: хтосьці прыйшоў валанцёрыць, хтосьці ахвяраваць на дзейнасць праекту.

За грошы, якія збіраюцца пераважна праз краўдфандынг, валанцёры закупляюць розныя гатункі корму, пераноскі і дамкі, сродкі гігіены, шлеі, ланцужкі і нават цацкі. Часцей за ўсё, тут можна сустрэць катоў і сабакаў, але часам бываюць папугаі, трусікі, марскія свінкі і нават яшчаркі. З пачатку запуску праекту праз яго прайшлі каля 250 валанцёраў, але сталая каманда – прыблізна 50 асобаў.

У асноўным дапамагаюць палякі, але ёсць беларусы і ўкраінцы, якія ў Instagram убачылі пост пра дапамогу гадаванцам. Дарэчы, валанцёрства не абмяжоўваецца выключна дапамогаю на вакзале. Ёсць яшчэ чат з інфармацыяй і пошукам ператрымкі для знойдзеных жывёлінаў.

Змена на вакзале цягнецца тры гадзіны. За дзень змяняюцца некалькі параў валанцёраў. А 12:00 прыходзяць полька Блянка і беларуска Таццяна. Блянка – асістэнтка мастака касцюмаў. Валанцёрыць з сакавіка: спачатку дапамагала з харчаваннем уцекачам на вакзале, а пасля далучылася да «Станцыі Заапарк». Таццяна – лагапедка, пераехала ў Варшаву ў 2015 годзе, а да ініцыятывы далучылася ў красавіку:

«У мяне ёсць кот, і я прыблізна ўяўляю, як сябе адчуваюць гаспадары, якой дапамогі з жывёлінамі патрабуюць».

Адпрацаваўшы змену, валанцёры перадаюць наступным працоўны тэлефон, на які звяртаюцца з пытаннямі пра дапамогу. Пасля пачынаецца новая праца: маршрут вывучаны, вока натрэнаванае. Таццяна зазначае, што вайна і пераезд – гэта вялікі стрэс для жывёлы. Людзі радзяць сабе хутчэй.

Некаторыя ўцекачы баяцца, што валанцёры могуць адабраць гадаванцаў, адзначае Таццяна:

«Уявіце сабе: людзі прыязджаюць, а да іх падыходзяць незнаёмцы, якія пытаюцца пра іхных хатніх гадаванцаў. Не кожны мае ці забраў дакумент на яго. Але калі мы размаўляем на нашых мовах, прасцей патлумачыць, хто мы і што робім».

Часам дапамагаюць інфармацыйна: як і дзе зрабіць прышчэпкі, тыя ж дакументы, каб ехаць далей. Добра, што ў Варшаве з'явіліся ветэрынары, якія дапамагаюць жывёлінам-уцекачам бясплатна.

Ля стойкі з інфармацыяй валанцёркі заўважаюць дзвюх жанчын з сабакам. Таццяна і Яна прыехалі ў Запарожжа, жывуць у цэнтры для ўцекачоў. На вакзал прыехалі па ежу і сродкі для іхнага 8-гадовага Тузіка.

«У мяне не было пачуцця віны, бо я ведаю, што большасць беларусаў супраць вайны, усімі сіламі намагаюцца паказаць гэта. Калі пытаюць, я адразу кажу, што я з Беларусі. Мяне нават у госці запрашалі. Людзі старэйшага веку расказваюць, што іх звязвае з нашаю краінаю – напрыклад, хтосьці там служыў. Украінцы разумеюць, што мы не ворагі», – дзеліцца думкамі пасля размовы з жанчынамі валанцёрка Таццяна.

Ля вакзалу ёсць гастранамёт, дзе ўцекачы могуць атрымаць бясплатнае гарачае харчаванне. Журналістам уваход забаронены, фатаграфаваць нельга. На ўваходзе – вайскоўцы: палякі і канадцы. Таццяна выходзіць адтуль з малым шчанюком, за ёю – жанчына, якая працуе непадалёк. Хтосьці ехаў з Украіны і пакінуў малога сабаку, а кабета пастанавіла забраць яго да бацькоў на лецішча. Валанцёркі адразу ж знайшлі на сваім складзе ўсё неабходнае: корм, міскі, ланцужок і нават цацку, якую можна грызці. Шчанюку вельмі пашанцавала хутка знайсці сабе новы дом.

«Гэта свайго роду псіхатэрапія, – прызнаецца Таццяна. – Я часта не даю рады са стрэсам і шокам, таму я гэтым займаюся. Мне дапамагае, калі мне дзякуюць».

Полькі Ягода і Кася, як і іншыя, пачынаюць сваю змену з абыходу вакзалу. Кранальныя гісторыі здараюцца ўвесь час. Украінка Алеся з дачкою Соняю прыехалі ў Варшаву з Марыупалю. За дзень да наведання «Станцыі Заапарк» яны пайшлі ў краму па бургер, а вярнуліся са шчанюком, якога назвалі Маркус.

Алеся паказвае на тэлефоне відэа, як мужчына ў краме дастае з-пад футболкі шчанюка, дае яго Соні і сыходзіць. Заводзіць сабаку жанчына не збіралася, але ўсё адбылося вельмі хутка. Цяпер маці з дачкою плануюць у жніўні вяртацца ва Украіну і павінны зрабіць дакументы на сабаку. Знаёмыя расказалі ёй пра ініцыятыву «Станцыя Заапарк», якая дапамагла з усім неабходным.

Дарэчы, у Польшчу Алеся дабіралася праз Расею і Беларусь. Некалькі дзён правяла ў Берасці.

«Я раней ніяк не ставілася да беларусаў, але цяпер вельмі ўдзячная ім за дапамогу. За ўвесь час не сустрэла ні аднаго кепскага беларуса», – кажа жанчына. Алеся прызнаецца, што амаль нічога не ведае пра тое, што адбывалася ў Беларусі ў 2020 годзе і адбываецца цяпер.

Ягода і Кася вельмі любяць жывёлінаў, таму пастанавілі дапамагаць. Ягодзе – 21 год, вывучае псіхалогію. Ужо тры месяцы яна дапамагае гадаванцам не толькі на вакзале, але і шукае ім часовы дом. Касі – 23 гады, яна вывучае UX-дызайн і далучылася да праекту ў чэрвені. Кажа, апека над жывёлаю – тое, чым яна хацела б займацца і пазней.

Пад канец змены дзяўчатам тэлефануюць. Працаўніца вакзалу знайшла ката. Пакуль валанцёркі шукаюць яму ператрымку, прыходзіць 37-гадовая Габі. На сваёй змене жанчына будзе адна.

Габі зазначае, што спачатку была вельмі вялікая хваля дапамогі, але цяпер знайсці валанцёраў складаней. У жанчыны гібкі працоўны графік, таму часта закрывае дзіркі ў раскладзе працы «Станцыі Заапарк».

«Я ведаю, як важныя для людзей хатнія жывёліны, асабліва ў той складанай сітуацыі, у якой яны апынуліся. Калі людзі ўцякаюць з гадаванцамі, гэта азначае, што яны – частка сям'і», – разважае Габі і дадае, што добрае слова, якое ўцякач чуе ў адрас свайго гадаванца, падтрымлівае чалавека.

Наступная змена сустракае гуманітарную дапамогу ад фонду «Humane Society International», што каардынуе валанцёрка Кася – сцюардэса і аматарка сабакаў.

«Праз блогерку Магду Ягніцку даведалася пра пункт і першы раз прыйшла сюды 16 сакавіка. Дадому вярнулася з сабакам, які начаваў на вакзале са сваймі гаспадынямі», – распавядае Кася.

Жывёлінам дзяўчына дапамагае даўно. Аднаго сабаку прывезла з сабою з Уганды, дзе жыла некаторы час. А таксама вядзе Instagram фонду дапамогі сабакам, фатаграфуе і дапамагае знайсці ім новы дом.

У невялікім памяшканні «Станцыі Заапарк» у адным з павільёнаў на тэрыторыі Цэнтральнага вакзалу адначасова працуюць пяцёра чалавек: дзяўчаты разгружаюць скрыні з гуманітарнаю дапамогаю, сартуюць яе і заносяць на склад. Частка грузу трапіла пад дождж, таму трэба ўсё праверыць. У каляровых торбачках – пакунак корму, пакеты для экскрэментаў, пялюшкі, складная міска ды іншыя неабходныя рэчы.

Дзяўчаты ў памяшканні размаўляюць на польскай, англійскай, расейскай і ўкраінскай мовах. Змена сцюардэсы Касі пачалася а 9:00, але а 17:00 яна яшчэ дапамагае сартаваць апошнія скрыні. Пасля пачатку вайны ўкраінка Сура са сваім папугаем пераехала ў Варшаву, атрымала дапамогу, а цяпер і сама дапамагае іншым. Фатографка і блогерка Жэня каля 10 месяцаў таму пераехала з Менску ў Варшаву і ўжо другі раз прыходзіць дапамагаць жывёлінам ды, як жартуе, практыкаваць польскую. Мантажыстка Таццяна таксама ў Варшаве 10 месяцаў, пераехала сюды з Прыднястроўя. Праца кіпіць, час ідзе вельмі хутка.

Тут адначасова тры сабакі, якім патрэбная ўвага. Цяжарнай Джэсіцы трэба падабраць пераноску ў самалёт, бо яна ляціць у Вялікую Брытанію. Шустраму Тосіку, які прыехаў з Роўна, падабралі корм. А вось сямігадовая Тася вельмі напужаная: яе спрабуюць пасадзіць у пераноску, але яна не даецца.

Калі пачалася вайна, беларуска Жэня дапамагала ў іншым месцы: разбірала рэчы, ежу, ездзіла на мяжу. Але потым дзяўчына перагарэла, захварэла і нейкі час не валанцёрыла: «Я пісала Магдзе, каардынатарцы праекту «Станцыі Заапарк», што хацела б дапамагаць тут. Таму як толькі вызвалілася месца, я адразу запісалася». Дзяўчына расказвае, як любіць жывёлінаў, што любая дапамога падчас вайны патрэбная і няма чаго сядзець склаўшы рукі. Дзяўчына не сутыкалася з негатыўнаю рэакцыяй на тое, што яна беларуска, але часам «непазітыўныя эмоцыі» ішлі ад людзей праз стомленасць.

«Мне здаецца, ува ўсіх адбылося такое пераацэньванне каштоўнасцяў, што разбіраць скрыні ці адзенне – напрамілы бог – гэта нармальна. Мы ў Варшаве – беларусы, украінцы і ўсе, хто тут апынуўся, – насамрэч пачуваем сябе добра, і скардзіцца на скрыні не варта», – кажа Жэня.