Алеся
«Немагчыма да канца апісаць, наколькі ты пачуваешся ўразлівым, калі жывеш у Беларусі ды ўдзельнічаеш ва ўсіх гэтых падзеях»
Алеся
«Немагчыма да канца апісаць, наколькі ты пачуваешся ўразлівым, калі жывеш у Беларусі ды ўдзельнічаеш ва ўсіх гэтых падзеях»
Алеся – актывістка, мастачка. Паваротным для яе стаў момант, калі яе ледзь не затрымалі на маршы памяці Рамана Бандарэнкі. Пасля гэтага яна некалькі дзён практычна не магла гаварыць ды ўсвядоміла, што шалёна баіцца. Баіцца за ўласнае жыццё, за дабрабыт і за магчымасць працягваць змагацца далей.
Пасля 2010 года я вырашыла, што буду выбудоўваць сваё жыццё на максімальнай дыстанцыі ад дзяржавы. Тады не адбыліся мае першыя выбары. Усё, што было далей, – прыступы млоснасці пры поглядзе на мянтоў і ад дызайну памяшканняў якой-небудзь мясцовай адміністрацыі.
Каб выжыць у гэтым горадзе, я старалася самастойна ўплываць на сацыяльныя змены, таму працую ў сектары культуры і грамадзянскага актывізму. Цяпер шмат хто кажа, што бум салідарнасці – жнівень. Беларусы прачнуліся! Але сацыяльных ініцыятываў у нас заўсёды было дастаткова шмат у сферах, дзе патрэбная была дапамога ўразлівым групам, ёсць незалежныя актывісцкія арганізацыі, якія існуюць без падтрымання дзяржавы.
Каб выжыць у гэтым горадзе, я старалася самастойна ўплываць на сацыяльныя змены, таму працую ў сектары культуры і грамадзянскага актывізму. Цяпер шмат хто кажа, што бум салідарнасці – жнівень. Беларусы прачнуліся! Але сацыяльных ініцыятываў у нас заўсёды было дастаткова шмат у сферах, дзе патрэбная была дапамога ўразлівым групам, ёсць незалежныя актывісцкія арганізацыі, якія існуюць без падтрымання дзяржавы.
Сёлета нарэшце ўсе зразумелі, што мала таго, што мы развязваем самі нашыя праблемы, дык яшчэ і кормім гэтую уладу, якая на нас паразітуе. Атрымліваецца, гэтым летам усё, што было відавочна для нейкіх невялікіх групаў, стала відавочна ўсім. Паспрыяла гэтаму пытанне каронавіруса. З'явілася магчымасць параўнаць, наколькі каштоўнае жыццё чалавека ў розных краінах. Нашая дзяржава проста праігнаравала праблему і паставіла ў краіне эксперымент на выжыванне.
Усё змянілася, і цяпер упершыню за ўсё маю жыццё я не хачу з'язджаць з Беларусі.
Нейкія рэчы, якія здаваліся глыбамі, якіх немагчыма было зрушыць, – цяпер іх проста няма. З'явіліся надзея і натхненне. Я ўбачыла, што нас шмат. Мы ўсе жывем у гэтай новай Беларусі – на самай справе, ужо даўно.
Ходзіш па вуліцах і не сустракаеш знаёмых – раней здавалася, што асабіста ведаеш усіх, хто можа выйсці на мітынгі. Тут зусім іншыя людзі, яны падтрымліваюць адно аднаго, як вялікая сям'я. Не ведаю, як будзе далей, уся гэтая штодзённасць гвалту, пагрозы і страх. Жыць не вельмі прыемна цяпер. Але ёсць надзея на нармальную будучыню, якой не было ніколі.
Мая ўцягнутасць у выбары-2020 пачалася ў траўні, падчас перадвыбарчай кампаніі. Я ўбачыла пост Цапкалы ў Фэйсбуку, потым Бабарыка заявіў, што ён балатуецца. Пачаліся інтэрв'ю з імі ў медыях, доўгія размовы, гутаркі, самастойны перагляд старых інтэрв'ю – глыбокае знаёмства з гэтымі людзьмі. Памятаю дзень, калі ў канцы гутаркі Бабарыка кажа:
Мая ўцягнутасць у выбары-2020 пачалася ў траўні, падчас перадвыбарчай кампаніі. Я ўбачыла пост Цапкалы ў Фэйсбуку, потым Бабарыка заявіў, што ён балатуецца. Пачаліся інтэрв'ю з імі ў медыях, доўгія размовы, гутаркі, самастойны перагляд старых інтэрв'ю – глыбокае знаёмства з гэтымі людзьмі. Памятаю дзень, калі ў канцы гутаркі Бабарыка кажа:
Ходзіш па вуліцах і не сустракаеш знаёмых – раней здавалася, што асабіста ведаеш усіх, хто можа выйсці на мітынгі. Тут зусім іншыя людзі, яны падтрымліваюць адно аднаго, як вялікая сям'я. Не ведаю, як будзе далей, уся гэтая штодзённасць гвалту, пагрозы і страх. Жыць не вельмі прыемна цяпер. Але ёсць надзея на нармальную будучыню, якой не было ніколі.
Мая ўцягнутасць у выбары-2020 пачалася ў траўні, падчас перадвыбарчай кампаніі. Я ўбачыла пост Цапкалы ў Фэйсбуку, потым Бабарыка заявіў, што ён балатуецца. Пачаліся інтэрв'ю з імі ў медыях, доўгія размовы, гутаркі, самастойны перагляд старых інтэрв'ю – глыбокае знаёмства з гэтымі людзьмі. Памятаю дзень, калі ў канцы гутаркі Бабарыка кажа:
Мая ўцягнутасць у выбары-2020 пачалася ў траўні, падчас перадвыбарчай кампаніі. Я ўбачыла пост Цапкалы ў Фэйсбуку, потым Бабарыка заявіў, што ён балатуецца. Пачаліся інтэрв'ю з імі ў медыях, доўгія размовы, гутаркі, самастойны перагляд старых інтэрв'ю – глыбокае знаёмства з гэтымі людзьмі. Памятаю дзень, калі ў канцы гутаркі Бабарыка кажа:
«Усё, дзякуй, я вас усіх вельмі люблю!»
«Усё, дзякуй, я вас усіх вельмі люблю!»
Што гэта было наогул? Як на гэта рэагаваць? Ніхто з нашых палітыкаў раней не выкарыстаў гэткай мовы. Адбываецца штосьці зусім новае. Гэта быў першы важны момант. Потым Ціханоўскага закрылі, скралі «Еву» Суціна, пачалося ўсё гэтае кіно.
Кожны дзень глядзіш навіны – і не можаш паверыць, што адбываецца. Ні адзін серыял на «Нэтфліксе» не можа параўнацца гушчынёю сюжэту з тым, што адбываецца цяпер у Беларусі.
Кожны дзень глядзіш навіны – і не можаш паверыць, што адбываецца. Ні адзін серыял на «Нэтфліксе» не можа параўнацца гушчынёю сюжэту з тым, што адбываецца цяпер у Беларусі.
Я бачыла кіламетровыя чэргі на зборах подпісаў за новых кандыдатаў, чаргу са скаргамі ў ЦВК. Складана было паверыць, што гэта рэальна.
Гэта перыяд, калі я шмат гаварыла з уласнымі сваякамі, тлумачыла, чаму важна паставіць подпіс, чаму важна галасаваць. Як выкарыстоўваць платформу «Голас». Галоўнай задачай было пераламаць выбудаваны за 26 гадоў бар'ер апалітычнасці, міф, што ты нічога ўжо не можаш змяніць.
Гэта перыяд, калі я шмат гаварыла з уласнымі сваякамі, тлумачыла, чаму важна паставіць подпіс, чаму важна галасаваць. Як выкарыстоўваць платформу «Голас». Галоўнай задачай было пераламаць выбудаваны за 26 гадоў бар'ер апалітычнасці, міф, што ты нічога ўжо не можаш змяніць.
Потым я была незалежнай назіральніцай на выбарах. Я прыехала паводле месца прапіскі, у свой родны горад, сабрала патрэбныя подпісы. Мяне камісія чатыры разы разварочвала – казалі, подпісы падробленыя або почырк неразборлівы. У выніку ўсё ж зарэгістравалі. Але паводзілі сябе агідна.
У будынку сядзець не дазволілі, спасылаючыся на пандэмію. Камісія, дарэчы, без масак. На ганку пад навесам падчас дажджу стаяць таксама нельга, бо ствараеш перашкоды для выбарнікаў, і зноў жа – каронавірус, сядзіце на вуліцы. У школе крэслаў няма, казалі яны. У прыбіральню хадзіць нельга, каронавірус. Каронавірус гэты ўзнікаў у рыторыцы прыкарытнікаў толькі тады, калі зручна. Да нас яшчэ прыставілі чалавека, які нас кантраляваў, хадзіў туды-сюды, нават у нейкі момант стужачку белую на руку начапіў, усё гэта выглядала вельмі па-дурному. Мы прыносілі свае крэслы, прасіліся ў прыбіральню ў краме недалёка ад школы ды працягвалі лічыць яўку, якая штодня разыходзілася з вынікамі ў пратаколах камісіі.
У будынку сядзець не дазволілі, спасылаючыся на пандэмію. Камісія, дарэчы, без масак. На ганку пад навесам падчас дажджу стаяць таксама нельга, бо ствараеш перашкоды для выбарнікаў, і зноў жа – каронавірус, сядзіце на вуліцы. У школе крэслаў няма, казалі яны. У прыбіральню хадзіць нельга, каронавірус. Каронавірус гэты ўзнікаў у рыторыцы прыкарытнікаў толькі тады, калі зручна. Да нас яшчэ прыставілі чалавека, які нас кантраляваў, хадзіў туды-сюды, нават у нейкі момант стужачку белую на руку начапіў, усё гэта выглядала вельмі па-дурному. Мы прыносілі свае крэслы, прасіліся ў прыбіральню ў краме недалёка ад школы ды працягвалі лічыць яўку, якая штодня разыходзілася з вынікамі ў пратаколах камісіі.
Ты разумееш, што не можаш рабіць нічога іншага.
У ноч выбараў і першыя тры дні пасля іх я прысутнічала ў самых гарачых кропках Менску. У нас у краіне адключылі інтэрнэт, мы не маглі ацаніць рызыкі. Магчыма, калі б я бачыла рэальную карціну, праз страх не змагла б выйсці з хаты.
Я жыву ў цэнтры, у маім двары бегалі «касманаўты». У маёй кватэры хаваліся пратэстоўцы. Пад'езд быў адкрыты, а на паштовых скрынях ляжалі бінты, вада. Калі стала зусім страшна выходзіць на вуліцу, я пачала валанцёрыць у службе падтрымкі затрыманых. Ведаючы гісторыі сваякоў пацярпелых, не можаш паверыць у жах таго, што адбываецца. Вуліцы ўвечары сталі пустыя, праспект перакрыты. З акна я глядзела на зусім пусты трамвай, перакрыты праспект і тое, як з'язджаюць з гораду аўтазакі ды машыны з калючым дротам.
Я жыву ў цэнтры, у маім двары бегалі «касманаўты». У маёй кватэры хаваліся пратэстоўцы. Пад'езд быў адкрыты, а на паштовых скрынях ляжалі бінты, вада. Калі стала зусім страшна выходзіць на вуліцу, я пачала валанцёрыць у службе падтрымкі затрыманых. Ведаючы гісторыі сваякоў пацярпелых, не можаш паверыць у жах таго, што адбываецца. Вуліцы ўвечары сталі пустыя, праспект перакрыты. З акна я глядзела на зусім пусты трамвай, перакрыты праспект і тое, як з'язджаюць з гораду аўтазакі ды машыны з калючым дротам.
У ноч выбараў і першыя тры дні пасля іх я прысутнічала ў самых гарачых кропках Менску. У нас у краіне адключылі інтэрнэт, мы не маглі ацаніць рызыкі. Магчыма, калі б я бачыла рэальную карціну, праз страх не змагла б выйсці з хаты.
Я жыву ў цэнтры, у маім двары бегалі «касманаўты». У маёй кватэры хаваліся пратэстоўцы. Пад'езд быў адкрыты, а на паштовых скрынях ляжалі бінты, вада. Калі стала зусім страшна выходзіць на вуліцу, я пачала валанцёрыць у службе падтрымкі затрыманых. Ведаючы гісторыі сваякоў пацярпелых, не можаш паверыць у жах таго, што адбываецца. Вуліцы ўвечары сталі пустыя, праспект перакрыты. З акна я глядзела на зусім пусты трамвай, перакрыты праспект і тое, як з'язджаюць з гораду аўтазакі ды машыны з калючым дротам.
Я жыву ў цэнтры, у маім двары бегалі «касманаўты». У маёй кватэры хаваліся пратэстоўцы. Пад'езд быў адкрыты, а на паштовых скрынях ляжалі бінты, вада. Калі стала зусім страшна выходзіць на вуліцу, я пачала валанцёрыць у службе падтрымкі затрыманых. Ведаючы гісторыі сваякоў пацярпелых, не можаш паверыць у жах таго, што адбываецца. Вуліцы ўвечары сталі пустыя, праспект перакрыты. З акна я глядзела на зусім пусты трамвай, перакрыты праспект і тое, як з'язджаюць з гораду аўтазакі ды машыны з калючым дротам.
Усё, што адбывалася пасля, складана апісаць – часцей за ўсё адчуваеш сябе хворым, проста ад таго, што ты стамляешся ад колькасці інфармацыі, ад прыніжэння нейкага бясконцага.
Усё, што адбывалася пасля, складана апісаць – часцей за ўсё адчуваеш сябе хворым, проста ад таго, што ты стамляешся ад колькасці інфармацыі, ад прыніжэння нейкага бясконцага.
Здарыўся момант, калі мяне спрабавалі затрымаць. Мяне адбілі жанчыны. Гэта было апошняй кропляй. Я доўга ад гэтага адыходзіла... магчыма, дагэтуль адыходжу. Першыя чатыры дні практычна не магла гаварыць. Не думала, што гэта будзе так страшна. Столькі месяцаў бачыла, уяўляла, чытала чужыя гісторыі. Сабрала сумку ў турму і была гатовая маральна, здавалася б. Але гэта не так. У момант затрымання зямля з-пад ног сыходзіць. Магчыма, цябе будуць біць, дакладна будуць зневажаць. На вуліцы стала холадна, будзеш ляжаць без матраца. Хоць, добра калі ляжаць, – цяпер забараняюць нават сядзець на нарах. Я не хачу гэтага, я не вытрымаю.
Захапляюся людзьмі, якія спакойна ідуць у аўтазакі, гэта проста суперлюдзі! Калі мяне схапілі, я заплакала. Было так страшна, што ўнутры ўсё сціснулася. Мяне гэты чалавек у зялёнай форме трымаў за руку і за каўнер паліто. У ім было столькі злосці, негатыву, такой мярзоты, якую немагчыма апісаць. Ты не разумееш, ці можна табе супраціўляцца, ці ён пачне цябе біць дубінкай, якая ў руцэ? Выжывеш ты ці не? Гэта было акурат пасля забойства Ромы Бандарэнкі. Гэта быў той марш.
У першыя дні, калі мяне пыталіся пра сітуацыю, – я адразу пачынала плакаць. Потым звярнулася да крызіснага псіхатэрапеўта. Пачала кантраляваць сваё цела, дзеянні, неяк выбралася з гэтага. Немагчыма да канца апісаць, наколькі ты адчуваеш сябе ўразлівым, калі жывеш у Беларусі ды ўдзельнічаеш ва ўсіх гэтых падзеях. Больш я не выходзіла на нядзельныя маршы.
У першыя дні, калі мяне пыталіся пра сітуацыю, – я адразу пачынала плакаць. Потым звярнулася да крызіснага псіхатэрапеўта. Пачала кантраляваць сваё цела, дзеянні, неяк выбралася з гэтага. Немагчыма да канца апісаць, наколькі ты адчуваеш сябе ўразлівым, калі жывеш у Беларусі ды ўдзельнічаеш ва ўсіх гэтых падзеях. Больш я не выходзіла на нядзельныя маршы.
Мне страшна, што людзі перастануць адваёўваць гарадскую прастору.
Нас душаць вельмі моцна. Шмат хто ўжо з'ехаў з Беларусі, не вытрымалі, і я баюся, што магу хутка здацца. У Менску больш няма месца, дзе я адчуваю сябе ў бяспецы.
Але ёсць людзі, якія працягваюць выходзіць, – гэта важны фактар, які маральна падтрымлівае. Пасля смерці Ромы Бандарэнкі стала жудасна страшна. Калі чалавека забіваюць у ягоным двары нейкія гопнікі, – дзікунства. Пасля гэтага ты думаеш: ці наагул выходзіць лішні раз на вуліцу ў выходны?
Выхад на вуліцу, сцягі ў вокнах, муралы і стужкі ў дварах – усё гэта сімвалы, якія дапамагаюць вытрымаць гэты складаны перыяд рэпрэсіяў у Беларусі. Гэта разумеюць і ўлады, таму страляюць у вокны, збіваюць людзей, зневажаюць. Думаюць, што калі ўсё схаваць, то людзі страцяць надзею. Але перамога ўжо адбылася – перамога ў галовах, у адчуванні, што мы ніколі больш не будзем мірыцца з гэтым рэжымам, што нас большасць.
Але ёсць людзі, якія працягваюць выходзіць, – гэта важны фактар, які маральна падтрымлівае. Пасля смерці Ромы Бандарэнкі стала жудасна страшна. Калі чалавека забіваюць у ягоным двары нейкія гопнікі, – дзікунства. Пасля гэтага ты думаеш: ці наагул выходзіць лішні раз на вуліцу ў выходны?
Выхад на вуліцу, сцягі ў вокнах, муралы і стужкі ў дварах – усё гэта сімвалы, якія дапамагаюць вытрымаць гэты складаны перыяд рэпрэсіяў у Беларусі. Гэта разумеюць і ўлады, таму страляюць у вокны, збіваюць людзей, зневажаюць. Думаюць, што калі ўсё схаваць, то людзі страцяць надзею. Але перамога ўжо адбылася – перамога ў галовах, у адчуванні, што мы ніколі больш не будзем мірыцца з гэтым рэжымам, што нас большасць.
Нас душаць вельмі моцна. Шмат хто ўжо з'ехаў з Беларусі, не вытрымалі, і я баюся, што магу хутка здацца. У Менску больш няма месца, дзе я адчуваю сябе ў бяспецы.
Але ёсць людзі, якія працягваюць выходзіць, – гэта важны фактар, які маральна падтрымлівае. Пасля смерці Ромы Бандарэнкі стала жудасна страшна. Калі чалавека забіваюць у ягоным двары нейкія гопнікі, – дзікунства. Пасля гэтага ты думаеш: ці наагул выходзіць лішні раз на вуліцу ў выходны?
Выхад на вуліцу, сцягі ў вокнах, муралы і стужкі ў дварах – усё гэта сімвалы, якія дапамагаюць вытрымаць гэты складаны перыяд рэпрэсіяў у Беларусі. Гэта разумеюць і ўлады, таму страляюць у вокны, збіваюць людзей, зневажаюць. Думаюць, што калі ўсё схаваць, то людзі страцяць надзею. Але перамога ўжо адбылася – перамога ў галовах, у адчуванні, што мы ніколі больш не будзем мірыцца з гэтым рэжымам, што нас большасць.
Але ёсць людзі, якія працягваюць выходзіць, – гэта важны фактар, які маральна падтрымлівае. Пасля смерці Ромы Бандарэнкі стала жудасна страшна. Калі чалавека забіваюць у ягоным двары нейкія гопнікі, – дзікунства. Пасля гэтага ты думаеш: ці наагул выходзіць лішні раз на вуліцу ў выходны?
Выхад на вуліцу, сцягі ў вокнах, муралы і стужкі ў дварах – усё гэта сімвалы, якія дапамагаюць вытрымаць гэты складаны перыяд рэпрэсіяў у Беларусі. Гэта разумеюць і ўлады, таму страляюць у вокны, збіваюць людзей, зневажаюць. Думаюць, што калі ўсё схаваць, то людзі страцяць надзею. Але перамога ўжо адбылася – перамога ў галовах, у адчуванні, што мы ніколі больш не будзем мірыцца з гэтым рэжымам, што нас большасць.